воскресенье, 26 октября 2014 г.

ЕГОР НЕЙМОХОВ «АЛАМПА»




Алампа, Алампа... - саха литературатын т№рјттэспит дэгиттэр талааннаах, суруйааччылартан биирдэстэрэ, саха тыллаах барыта сјгјрјйэн ааттыыр поэта, драматура, прозаига, б№д№Ѕ общественнай деятелэ. Кинини саха театрын аєалаатар аєата, ийэ тылынан тахсар ха»ыат, сурунаал аан тјсчјтјнэн, интеллигенция араас тјмсјјлэрин биир к№єјлээччитинэн билэбит. Кини - саха ки»итин айылгытын к№рд№р№№ччј, уустук олоєун бары кэмнэрин холбуу тутан арыйааччы, ааєааччы сјрэєин ууллара уйадытар, умсугутар, јрдјккэ кынаттыыр, дуу»атын ытатар-ыллатар. Алампа норуотум ту»а диэн јлэлээбитэ-хамнаабыта, норуотун кы»алєатын тэЅЅэ јллэстибитинэн, јлэтин анаабытынан эмиэ дьолломмута. Кини норуотугар Сырдатааччы, ¬№рэтээччи буолан, дириЅ ис хо»оонноох филосовскай айымньылары суруйбута.




Онтон Алампа таптала, т№»№ да дьоллоох тускунан тјмјктэммэтэєин и»ин, кэрэєэ тарды»ыы т№рј№тэ, олох бары кјчјмэєэйдэрин туоруурга кыах биэрэр, јрдјккэ кынаттыыр сјдј кјјс буолар.

Алєаска буруйданыы, сыылка, ки»и тулуйбат атаєастабыла буолан, поэт кынаттарын сарбыйбыттара, ыллыыр кыаєа суох буолбута.


Хас биирдии олох тус-ту»унан остуоруйалаах, майгыннаспат. Егор Неймохов «Алампа» романын 1-кы уонна 2-с чаастарыгар суруйааччы хатыламмат ураты олоєо ааєааччыга арыллар. Айымньыга поэт дьолго тарды»ыыта, к№Ѕјлгэ дьулу»уута, кырдьыгы туруула»ыыта - барыта к№ст№р. 

понедельник, 23 июня 2014 г.

Хому»уннаах тоєус хо»оон: Саха уус-уран литэрэтиирэтиттэн ылыллыбыт  айымньылар/Хомуйан оЅордо Т.С.Попова-Санаайа.
*Ийэ* тыл тјмсјј хомуйан та»аарбыт *Хому»уннаах тоєус хо»оон*. Саха саЅнаах барыта бу хо»ооннору №йјгэр ј№рэтэн јйэбит тухары этэ сырыттарбыт ийэ тылбыт кэхтиэ суоєа. Ыччат дьон ©кс№кјлээх ©л№кс№й, Алампа, Ойуунускай, Н.Неустроев, Кјндэ, Сэмэн Данилов, Моисей Ефимов, Савва Тарасов, Степан Дадскинов сјмэ»иннээх тылларын сјјйэн ылан, сјрэхтэригэр быардарыгар иЅэриэхтэрэ.



     2. Кинигэ аата этэринии *¬ргј№рдээх кэм јнјгэстэрэ* оєолоро бэйэлэрин суолларын таба тайанан олоххо јктэниилэрэ кэпсэнэр. Мунуу-тэнии,сј№м тј»јј, туруула»ыы, охсу»уу ханнык да ки»и олоєор баар суол. Автор саха ыалын Тэгиилэптэр дьиэ кэргэн олохторунан к№рд№р№р. Прозаєа общество сытыы проблематын бы»аарыы суруллар. Дьахтар суруйааччы иитэр-ј№рэтэр, сјбэлиир куола»ынан табыгастаахтык ойуулуур. Сонун ис хо»оонноох буолан јгјс ааєааччы интэриэ»ин тардыа.



     3. Сомоєотто. ¬гэстэр сайылыктара. Ааптар Семен Иванович Николаев - Сомоєотто т№р№№бјт сахатын норуотун олоєун- дьа»аєын, былыргытын уонна аныгытын №р сылларга чинчийэн ј№рэппит этнограф-учуонай буолар. Бу кинигэєэ былыргы сахалар итэєэллэрин, бэйэлэрин олохторгура јгэстэри, сиэри-туому хайдах тутталларай, ыыталларай диэн ааєааччыны сэЅээрдэр. Уус-уран тыл алыбыгар уйдаран би»иги т№рјттэрбит, олохторун-дьа»ахтарын билиэхпит.



     4. Мак Фрай. Хроники Ехо 2. ...Биир јтј№ кјн бу олохтон атын эйгэєэ тийэн хаалыаххын с№п. Сымыйа уонна кырдьык, суох уонна баар, илэ уонна тјјл силбэ»эр сиригэр тјбэспит дьон ту»унан фэнтези жанрдаах айымньылар сэ»эргииллэр.
     Оннук ис хо»оонноох *Лабиринт* диэн романы Макс Фрай 1996 сыллаахха суруйбута. Аахпыттар омуннара-т№л№нн№р№ намырыы илигинэ, илбистээх суруйааччы *Властелин* диэн саЅа кинигэтин ааєааччыга куду аста. Манна туох да сибиэннээх, дьиктилээх суохха дылы. Арай сэдэх дьоєурдаах аатырбыт сыщикпыт Джуффин Халли сыы»ан, тј№рэккэй бала»ыанньаєа тјбэ»эн ылара омуннаахтык ойууланар. Хата, маладьыа»ын алєастарын ту»унан а»аєастык сэ»эргиир. Итини эмиэ сатыахха наада эбээт.
Макс Фрай атыттарга майгыннаабат со»уччу сюжеттардаах айымньылара умсугутар уратылаахтар.



5. Литературнай институту бјтэрбит Таня Воробей бастакы айымньыларын Лиза Кулиевалыын кытты»ан суруйаллара. *Сестры Воробей* диэн аатынан илии баттыыллара.
Оттон билигин Таня соєотоєун бэйэтэ айар. *День святого Валентина* диэн кинигэтэ эрдэєэс саастаахтарга бэртээхэй бэлэх буолар.

Сэ»эн героинята ийэтин кыра эрдэєинэ сјтэрбит. Кыыс улаатар саа»ыгар киниэхэ олус наадыйар. Ол и»ин ийэтин эркиЅЅэ ыйана турар мэтириэтин кытта кистээн кэпсэтэр, аєатын дэЅ-дуЅ  ахтыытынан сиэттэрэн, кјндј ки»итин уобара»ын оЅорон к№р№р. Кинилэр дьиэ кэргэннэригэр атын дьахтар киириэн баєарбат. Аєатын таЅнарыахсыт курдук к№р№р. Кыыстаах аєа №йд№сп№т буолуулара, бэйэ-бэйэлэригэр хаєыс сы»ыаннара чуут иэдээЅэ тиэрдэ сы»ар. Хата, ким да кэтэспэтэх №ттјттэн ураты уларыйыылар со»уччу буоланнар, бары дьоллоох хаалаллар. 
Ефремова Л.В.

среда, 14 мая 2014 г.

Кјндј ааєааччы!

  Эйиэхэ саЅа уус-уран тыл о»уорун киэЅ аартыгар јктэммиттэрин сјрэхтиир эдэр ааптардар кинигэлэрин били»иннэрэбит.

   АаєыЅ-сэргээЅ, саЅа ааттары кытта билсиЅ.




 Ульяна Захарова—Степанова. 

Эн суоххуна


      Эдэр ааптар сэhэнигэр уонна кэпсээннэригэр дьон олоєун кыраєатык к№р№н ойуулаабыт. Т№р№ппјт, оєо икки ардыгар уустук сы»ыан, эрдиилээх таптал, бјгјЅЅј олох проблемалара - Ульяна Захарова айымньыларын сјрјн темата. 


  Ульяна 1982 с. Таатта улуу»ун Харбалаах нэ»илиэгэр т№р№№бјтэ. Айымньылара *Кэскил*, *Эдэр саас*, *Чолбон*, *Байанай* сурунаалларга бэчээттэнэллэр. Кини дьон ис туруга, кыыс, уол сы»ыанна»ыыта, т№р№ппјт уонна оєо истиЅ сы»ыаннара, аєа саастаах к№лј№нэєэ ытыктабыл курдукйд№бјллэр тустарынан итэєэтиилээхтик арыйар буолан, кэпсээннэрэ ааєыллымтыалар. Эдэр ааптар бу ј»јс кинигэтэ. *О»уор туос* уонна *Оєо саас тиэргэнигэр* диэн кинигэлэрэ, т№»№ да аєыйах ахсаанынан таєысталлар, ааєааччы сэЅээриитин ылбыттара.  


Ангелла Попова

Сиэркилэ. Мааска. Харах.

 

Кинигэєэ ааптар ки»и, олох, таптал ту»унан толкуйа, Айылєа уонна Ки»и быстыспат ситимин таайыыта саарбахтаа»ын, ыйытыы, билгэлээ»ин, баардыланыы бы»ыытынан хо»оон хомоєой тылынан бэриллэр.






 1989 с. Нам улуу»угар Б№тјЅ нэ»илиэгэр кјн сирин к№рбјтэ. Эдэр суруйааччылар ХVI-ХVII сјбэ мунньахтарын кыттыылааєа.



Константин Каженкин—Архаан.
ЭР ТОЙОН

     
  Кинигэ аата этэринии, aaптap эр ки»и yйулєатын сјрјннээн ба»ыйар №рјтјн – тапталы, ј№рјјнј, курус санааны, cоєотохсуйууну ис иэйиилээхтик xo»уйap.

  


1989 с. БулуЅЅа т№р№№бјтэ.  Эдэр суруйааччылар XVI, XVII республикатааєы сјбэ мунньахтарын кыттыылааєа. М.К.аммосов аатынан ХИФУ Психология институтун бјтэрбитэ. Хо»оонноро сахалыы  тыллаах јгјс ха»ыакка, *Чолбон* сурунаалга, *Араскылар* хомуурунньукка бэчээттэммиттэрэ.